واقعا چرا فضای انتخاباتی بر کشور ما هنوز حاکم نشده است؟ در حالی که در دیگر کشورها از مدتها قبل از انتخابات فضای انتخاباتی پرشوری در بین مردم ایجاد می گردد. بی تردید یکی از عوامل موثر در ایجاد شور انتخاباتی صدا و سیماست. اما چرا صدا و سیما به نحو مستقیم به مساله انتخابات وارد نشده است؟ دلایل چندی را می توان برای عدم ایجاد شور انتخاباتی و نیز عدم ورود صداوسیما برشمرد اما در این نوشتار یکی از این دلایل را موشکافی می کنیم:

قانون انتخابات

بر اساس قانون فعلی تقویم انتخابات ریاست جمهوری دهم که از سوی شورای نگهبان به شرح زیر است:

از 20 تا 24 اردیبهشت بررسی صلاحیت ها توسط شورای نگهبان

از 25 تا 29 اردیبهشت رسیدگی به شکایت ها

30 اردیبهشت ماه  اعلام اسامی نامزدها

مطابق ماده 66  قانون انتخابات : "فعالیت های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری رسماً از تاریخ اعلام اسامی آنان بوسیله وزارت کشور آغاز و تا 24 ساعت قبل از شروع اخذ رأی خاتمه می پذیرد."

به این ترتیب زمان رسمی برای تبلیغات تنها بیست روز خواهد بود!!!

فعالیت انتخاباتی به چه نوع فعالیتی گفته می شود؟ آیا سخنرانی یک نامزد یا سفرهای استانی فعالیت انتخاباتی هست یا نیست؟ بنا به تعریف هر فعالیتی که در راستای افزایش جذب آرای مردم باشد را می توان فعالیت انتخاباتی خواند پس سفرهای استانی، مصاحبه های مطبوعاتی، انتشار اعلامیه و... جز فعالیتهای انتخاباتی است و مشمول این بند قانون می باشد و لذا قاعدتا ممنوع است!

اما از سوی دیگر نمی توان به نامزدها گفت که در این مدت فعالیت انتخاباتی انجام نگیرد. سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوالی درباره فعالیت انتخاباتی برخی نامزدها قبل از زمان قانونی گفت: "اعلام فعالیت احتمالی و حاشیه ای طبق قانون منعی ندارد، اما تبلیغات رسمی، با قانون مغایر است."

رئیس ستاد انتخابات وزارت کشور با اشاره به  ماده 66 قانون انتخابات ریاست جمهوری در خصوص فعالیت‌های تبلیغاتی نامزدها گفت: "داوطلب هر کسی است که ثبت‌نام می‌کند اما نامزد فردی است که پس از ثبت‌نام، مراحل احراز صلاحیت وی صورت گرفته باشد."

این تفاسیر از قانون، مشکل را مرتفع نمی سازد مثلا اینکه واقعا معلوم نیست منظور از تبلیغات رسمی و غیر رسمی چیست؟ اما حتی اگر این تفاسیر از قانون را نیز بپذریم، باز هم نامزدها فرصت برخورداری از صدا و سیما را نخواهند داشت و این فرصت تنها به یک زمان بیست روزه محدود خواهد شد و نتیجه همین است که در فاصله کمتر از دو ماه مانده به انتخابات خبری از انتخابات نیست.

آسیبهای قانون فعلی:

1- محدود بودن تبلیغات به بیست روز فرصت ایجاد شور انتخاباتی مستمر و عقلانی در کشور را سلب کرده و به  ایجاد هیجان های موجی و گذرا در آستانه انتخابات منجر می شود.

2-در واقع قانون فعلی خود منجر به بروز بی قانونی می شود. این قانون که به نظر می رسد واقع بینانه دیده نشده ما را ناچار می سازد که با تقسیم فعالیت انتخاباتی به رسمی و غیر رسمی  صورت مساله را پاک کنیم نه این که مشکل را حل کنیم.

3-وقتی که زمان تبلیغات رسمی و جدی به زمان اندک بیست روزه ای محدود شود نامزدها به جای آنکه به برنامه محوری و ارائه ریزجزییات برنامه های خود اقدام کنند به سوی شعار محوری و طرح شعارهای رای جمع کن روی خواهند آورد.

در حالی که اگر مدت زمان کافی وجود داشته باشد، فرصت کافی برای نقادی برنامه های کاندیدها پدید خواهد آمد و نامزدهای انتخابات ناچار خواهند شد که از شعار محوری به برنامه محوری روی بیاورند.

تا انتخابات

شاید بعضی ها علاقه مند باشند که پاسخ به این سؤال "بله" باشد. یعنی بپذیرند مقام معظم رهبری به صورت واضح و قطعی از نامزدی خاص در انتخابات حمایت می کند. به نظر می رسد این "بعضی" ها به دو گروه تقسیم می شوند:

1- اپوزسیون خارج نشین و حامیان رسانه ای آن ها در عرصه بین الملل:

 هدف اصلی ضد انقلاب با طرح این ادعا این است که به علت نگاه ویژه رهبری بر یک نامزد خاص، مردم سالاری ایران نمایشی است  و در واقع  نتیجه انتخابات، از پیش تعیین شده است .بر پایه این تبلیغات مردم نقشی در تعیین سرنوشت خود ندارند و رهبر  با انتخاب خود، بر انتخاب دیگران ارجحیت دارد . این گروه ، با تحریف و تقطیع برخی جملات و بیانات رهبر  معظم انقلاب در مقطع زمانی گوناگون، می کوشند، این گونه تلقین کنند که ایشان به صورت ویژه از فرد و یا جناحی حمایت کرده اند و این مسأله در تباین با مردم سالاری حاکم بر ایران است.

2- حامیان نا آگاه برخی نامزدها:

 از سوی دیگر برخی حامیان برخی نامزدها، با تصور این که چنین انتسابی، به نفع نامزد مورد علاقه آن ها است، دست به تبلیغ و اشاعه چنین تصوراتی در سطح جامعه و عوام و حتی در سطح نخبگان و خواص می زنند. این مسأله اختصاص به دوره ای خاص ندارد و در اکثر ادوار انتخابات، رواج و شیوع دارد. این تقسیم بندی و تصویرسازی اگرچه ظاهراً می تواند آراء و اندیشه های بخش عظیمی از طبقات را به خود جلب نماید، اما در میان مدت، مخل امنیت ملی و باعث کاهش اعتماد عمومی و زمینه ساز تبلیغات بیگانگان می شود.

موضع رهبری نسبت به انتخابات:

نکته اصلی آن است که این نگاه با فلسفه وجودی رهبری در نظام اسلامی منافات دارد.رهبری به عنوان پدر نظام، نقشی فراتر از احزاب، جریان ها و جناح ها دارد و در واقع تمام فرزندان خود را به یک چشم می نگرد. اگر چه  پدر، گاهی به مصلحتی فرزندی را می نوازد و  گاه فرزند دیگری را برای بازگشت به مسیر صواب ،با عتاب یا خطاب، مخاطب قرار می دهد، اما در واقع تمام آنها در اصل فرزندان انقلابند. معیار ارزیابی رهبری از افراد، نه جناح و گرایش آنها، بلکه اهتمام آنها به انجام وظایف و تحقق آرمانهای انقلاب است .

واقعیت این جا است که جایگاه رهبری  منبعث از اندیشه رادمردی است که با صراحت فرمودند:میزان رای ملت است.

این مساله بر خلاف باور برخی دوستان و دشمنان در کلام و سیره عملی مقام معظم رهبری نیز متجلی است.یکی از اساسی ترین مباحث ایشان در این زمینه در سخنرانی ایشان در مشهد مقدس، در ابتدای سال جاری مطرح شد. این مباحث  از سوی رهبری معظم(دام ظله العالی) به یک باره مطرح نگردیده ،بلکه در سیره سیاسی ایشان نیز به و ضوح دیده می شود که بنا به نیاز به آن اشاره می شود. مهم ترین نکات سخنرانی انتخاباتی ایشان در مشهد عبارتست از:

1-تساوی رهبری با مردم در برابر قوانین :

بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رهبری در برابر قوانین با سایر مردم مساوی است.طبق اصل 107 قانون اساسی "رهبر منتخب‏ خبرگان‏، ولایت‏ امر و همه‏ مسئولیت‏ های‏ ناشی‏ از آن‏ را بر عهده‏ خواهد داشت‏.  رهبر در برابر قوانین‏ با سایر افراد کشور مساوی‏ است" درک این نکته بسیار مهم است که رهبر نیز در جریان انتخابات دارای یک رای است و جز موارد ارشادی،که در آن ویژگی های نامزد اصلح بیان می شود،حق انتخابات به آحاد جمهور تفویض و در نهایت این انتخاب توسط رهبری تنفیذ می گردد.رهبر انقلاب اسلامی (دام ظله العالی) در حرم رضوی در این رابطه بیان فرمودند: 

درباره‏ی موضع رهبری در مورد انتخابات، گمانه‏زنی و شایعه و اینها همیشه بوده و خواهد بود. بنده یک رأی دارم، آن را در صندوق می‏اندازم.

2- بی طرفی مقام معظم رهبری در انتخابات:

جناح ها و گروههای سیاسی بسیاری علاقه مندند از جایگاه و نظر رهبری به نفع خود استفاده کنند.در برخی مواقع برخی

اشخاص به نقل قول از رهبری در جلسات محرمانه از طرف منابع آگاه! به نفع نامزد خود مبادرت می ورزند. در برخی مواقع  بعضی می گویند رهبری نگفته ولی ما حدس می زنیم!در موارد جدیدتر سخنان مقام معظم رهبری در حمایت از دولت به نادرستی به عنوان حمایت انتخاباتی  حمل می شود.ایشان در این رابطه فرمودند:

بنده یک رأی دارم، آن را در صندوق می‏اندازم. به یک نفری رأی خواهم داد، به هیچ کس دیگر هم نخواهم گفت که به کی رأی بدهید، به کی رأی ندهید؛ این تشخیص خود مردم است. بنده گاهی از دولت حمایت میکنم، دفاع میکنم؛ بعضی سعی میکنند برای این کار، معنای نادرستی جعل و ابداع کنند.

3-حمایت رهبری از تمام دولتها:

نکته مهم دیگر، آن است که حمایت رهبر معظم از تمام دولتهای  بر سر کارآمده وجود داشته است.البته این به معنای عدم وجود نقد و تقدیس عملکرد دولتها نیست.بلکه حمایت از هر دولتی ،حمایت از نظام است.ایشان در رابطه با حمایت خود از دولت فعلی و دولتهای گذشته  این چنین فرمودند:

حمایت کردن از خدمتگزاران در کشور، وظیفه‏ای است که هم من دارم، هم همه دارند؛ این مربوط به اعلام موضع انتخاباتی نیست. بنده از هر حرکت خوبی، از هر اقدام خوبی، از هر پیشرفتی، از هر خدمتی به مردم، از هر دلجوئی‏ای از محرومین، از هر ایستادگی‏ای در مقابل ظلم و استکبار استقبال میکنم و از آن کسی که این کار را کرده است، تشکر و سپاسگزاری میکنم؛ هر دولتی باشد، هر شخصی باشد؛ این وظیفه‏ی من است.

این مساله دارای سابقه در سیره سیاسی رهبری است.ایشان درباره دولت هشتم نیز علی رغم برخی فاصله ها و مشکلات چنین بیان داشتند:

البته من وظیفه‏ام است که از شخص جناب آقای خاتمی به عنوان رئیس جمهور محترم و دولت به صورت کلّی دفاع کنم و شما بدانید که دفاع خواهم کرد. نه این‏که در مقابل دشمنان دفاع می‏کنم؛ حتّی در مقابل انتقادهای غیر صحیح دوستان - یعنی عناصر داخلی و عناصر مؤمن و عناصر خودی - دفاع می‏کنم

4-حمایت بیشتر رهبری از دولتهایی که بیشتر مورد تهاجم قرار می گیرند:

واقعیت این جاست که رهبری ،حفظ کیان نظام اسلامی را دارای بیشترین اولویت می دانند و حفظ این کیان به دست دولت می باشد.دولت مقتدر و با ابهت در عرصه داخلی و خارجی  می تواند به این مهم ، دست یابد.دولت نهم به ریاست جمهوری آقای دکتر احمدی نژاد،  به خاطر ویژگیهای خاص خود هم از جانب داخل و هم خارج مورد انتقاد و حمله قرار گرفت.به ویژه در عرصه خارجی، پرونده هسته ای و مساله هولوکاست، که البته همه آن مواضع بحق هم بود، زمینه زیادی را بر ای تبلیغ علیه دولت فراهم ساخت.لذا دفاع رهبری معظم  برای ثبات و استقرار دولت لازم و ضروری به نظر می رسد. هم چنین صرف نظر از بحث  میزان کارایی دولت نهم در تحقق شعارهای انقلاب ،نفس طرح و دفاع از این شعارها لازم و ضروری بود:

 من از دولتها همیشه دفاع میکنم؛ منتها اگر دولتی بیشتر مورد تهاجم قرار گرفت و احساس کردم حملات غیر منصفانه‏ای میشود، بیشتر دفاع میکنم. من طرفدار اِعمال انصافم؛ من میگویم باید منصف باشیم.

5-الزام دربرگزاری سالم و صحیح انتخابات توسط مسوولین:

نکته نهایی مورد نظر رهبری معظم (دام ظله العالی) ، نه الزام مردم و مسئولین برای تبلیغ گرایشی خاص، بلکه ایجاد فضایی متکثر، اخلاقی -دینی و آزاد، برای برگزاری انتخابات سالم و بدون شائبه است:

من به مسئولین انتخابات هم سفارش و تأکید میکنم؛ به طور حتم بایستی انتخابات را جوری برگزار کنند که پرشور باشد؛ دست همه‏ی نامزدها باز باشد؛ مردم آزادانه بتوانند انتخاب کنند و انتخابات، سالم و با امانت کامل ان‏شاءاللَّه انجام بگیرد و انجام خواهد گرفت.

نتیجه گیری:

با مطالعه و تعمق در سخنان و سیره سیاسی مقام معظم رهبری پاسخ به سوال طرح شده در ابتدای مقاله نه می باشد.با توجه به نظر صریح مقام معظم رهبری درباره بی طرفی در انتخابات و عدم حمایت پنهان و یا آشکار ایشان از هیچ نامزدی ،هر نقل سخن "له یا علیه" نامزدی منتسب به ایشان  در عمل خواسته یا ناخواسته باعث تشویش اذهان عمومی و زمینه ساز تبلیغات سوء می گردد و باید از آن اجتناب گردد. 

سید حسین زرهانی

ده فرمان انتخاباتی تبیان

به میانه اردیبهشت ماه نزدیک می شویم و به موازات گرم شدن هوا شاهد گرم شدن فضای انتخابات نیز می باشیم. به زودی با ثبت نام قطعی نامزدها و اعلام نتایج تایید صلاحت آنها از سوی شورای نگهبان این فضا پرشورتر نیز خواهد شد. هر یک از نامزدها در فضای وب دارای سایت و تارنماهای مخصوص به خود می باشند و اکثر سایتهای خبری و اطلاع رسانی نیز به طور رسمی یا غیر رسمی از نامزد خاصی حمایت می کنند. به نظر می رسد در این میان سایت خبری ای که به صورت بی طرف (و به تعبیر دقیقتر همه طرف) به انعکاس اخبار تمام نامزدها مبادرت کند و از سوی دیگر در راستای آگاهی بخشی نامزدها و ارتقای سطح دانش و اطلاعات سیاسی کاربران تلاش کند، وجود ندارد. در راستای فقدان چنین سایت و پایگاه خبری و ضرورت وجود آن، موسسه فرهنگی و هنری تبیان مبادرت به ایجاد صفحه ویژه انتخابات با نام تا انتخاب دهم  به نشانی e10.tebyan.net کرده است.  این پایگاه در جهت تسهیل انتخاب توسط کاربران و مخاطبان خود به ارائه مجموعه جامعی از ملاکهای انتخاب اصلح و اطلاعات مفید انتخاباتی فعالیت خواهد کرد.

اصول حاکم بر این صفحه عبارت است از:

1- رویکرد اصلی تبیان در عرصه انتخابات بی‏طرفی و در عین حال اطلاع رسانی جامع و کاربردی به کاربران می باشد. بدیهی است انتشار اخبار نامزدها و یا طرفداران آنها صرفا به قصد اطلاع رسانی است و نشان دهنده موضع انتخاباتی تبیان نمی باشد.

2- تبیان به تبلیغ و معرفی کاندیدای خاصی اقدام نمی‏نماید بلکه از نگاه تبیان ارائه ملاک برای انتخاب اصلح دارای اولویت می‏باشد.

3- نظرسنجی های ارائه شده در این صفحه بر خلاف نظرسنجی های رایج بدون سوگیری و جهت دهی خاص می باشد.

4- در صفحه ویژه انتخابات فضای مساوی به همه نامزدها برای معرفی، زندگی‏نامه، سوابق، تصاویر و حامیان به صورت ثابت و اخبار به صورت پویا اختصاص داده خواهد شد.ترتیب چینش فضاهای اختصاصی نامزدها به ترتیب حروف الفبا می باشد.

5- تا زمان اعلام قطعی نامزدها از سوی وزارت کشور، به نامزدهایی که اعلام حضور رسمی کرده و احتمال تایید صلاحیت آنها زیاد می باشد فضا اختصاص داده خواهد شد. بدیهی است که بعد از اعلام قطعی نامزدها به طور مساوی به همه نامزدها فضا داده خواهد شد.

6- بخشی از صفحه نیز به کاربران سایت اختصاص یافته که در چند روز آینده این بخش فعال خواهد شد. بدیهی است که مسئولیت مطالب این بخش بر عهده خود کاربران خواهد بود.

7- تلاش خواهد شد که مطالب مربوط به نامزدها از سایت اختصاصی خود آنها و یا سایتهای نزدیک و رسمی انتخاب خواهد شد.

8- ارائه هر گونه مطالب و یا اخبار در تحلیل‏ها با منبع شنیده‏ها، منابع موثق و یا موارد شایعه ممنوع است.

9- تبیان در نظر دارد  مسابقه برزگ  وبلاگ  نویسی با موضوع انتخابات ریاست جمهوری به زودی برگزار نماید که می توانید  اطلاعیه آن را در اینجا ببینید. لازم به ذکر است که  برگزیده آثار وبلاگهای کاربران در منویی خاص به نام آنها  در صفحه تا انتخاب دهم منتشر خواهد شد.

10- تلاش خواهد شد با ارتباط با خود نامزدها زمینه مصاحبه اختصاصی و پرسش کاربران از نامزدها فراهم گردد. البته این امر منوط به همکاری نامزدهای محترم می باشد.